Yemek yerken çatal niçin sol elde tutuluyor?

Resmi yemeklerdeki en sıkıcı durumlardan biri de budur. Sağ ellerini kullanan insanlar için sol elle çatala hükmetmeye çalışmak sıkıntı verir. Hele etin yanında, aynı tabakta pilav da varsa, sol eldeki çatalla pirinç tanelerini düşürmeden ağza ulaştırmak gerçekten alışkanlık ister. Bereket çorba kaşığı için böyle bir kural yok da sıcak çorbayı üstümüze başımıza dökmeden içebiliyoruz. Çatal - bıçak ile yeme adabımızı, kökeni saray ve asil sınıfına dayanan Avrupa kültüründen almışızdır. Her zaman rahat hareket etmeyi seven Amerikalılar ise bu görgü kuralına pek uymazlar. Eti sağ ellerindeki bıçakla kesip, ellerindeki çatal ile bıçağı takas ettikten sonra sağ ellerine aldıkları çatalla yerler.


Yemekte eti kestikten sonra bıçağı masaya bırakarak çatalı soldan sağa alıp eti
ağza götürmek, sonra çatalı sola, bıçağı tekrar sağ ele almak ve bu hareketi
yemek boyunca tekrarlamak yemek yeme hızını düşürür. Yemeği yavaş yemek
bazı toplumlarda yemeğe saygı ifadesi olarak görülürken, bazı toplumlarda ise
bu davranış yemek adabı bakımından saygısızlık olarak karşılanır.
Bir görüşe göre Amerikalıların çatalı tutuşşekillerinin ardında rahatlık değil
alışkanlık yatıyor. 1700'lü yılların ortalarına kadar Amerika çatalsız bir
toplumdu. İnsanlar yemek yerken sadece bıçak ve kaşık kullanıyorlardı. Kaşık
kesilen eti tutmaya yararken bıçak hem kesmeye hem de batırıp ağza götürmeye
yarıyordu. Daha sonraları sofralardaki bıçakların uçları yuvarlaklaştı. Eti
kestikten sonra kaşığı sağ ele alıp eti ağza götürmek alışkanlığı başladı. Çatal
kullanılmaya başlanınca da aynı alışkanlık devam etti.
Avrupalılar ise aradaki bu kaşık kademesini hiç yaşamadılar. Yemeği ağza
götürmek bakımından doğrudan bıçaktan çatala geçtiler. Yemeğin temposunu
düşürmek gibi bir görgü kuralları yoktu. Sağ elini kullanan bir insan için bıçağı
sol elle ileri geri hareket ettirip eti kesmek zordu ama sol elle çatalı ete batırıp
ağza götürmeye alışılabiliyordu. Asil sınıfının her zaman zorlayıcı ve gösterişe
yönelik nezaket kuralları, çatal kullanımı halka yayılınca da devam etti.
Avrupa'da ve oradan yayılan kültürlerde, yemek süresince çatalın sol, bıçağın
sağ elde tutulması gelenek haline geldi. Avrupalılar çatalı ellerinde tutarlarken
çatalın uçları yere bakar. Amerikalılar ise çatalı sağ elde uçları yukarı bakacak
şekilde tutarlar.
Yemekten sonra tatlı yenilirken çatalın sağ elde olması ise hiçbir kültürde
görgüsüzlük anlamına gelmiyor.